Vị thuốc Thiên ma là gì? Tác dụng chữa bệnh của thiên ma

Thiên ma là vị thuốc được sử dụng nhiều thế kỉ nay ở các nước phương Đông. Đây là vị thuốc dùng nhiều trong các chứng bệnh thần kinh trong đó có đau đầu. Cùng nhau tìm hiểu tác dụng chữa bệnh của thiên ma. 

1. Vị thuốc Thiên ma là gì?

Gastrodiae Rhizoma là củ khô của Gastrodia elata Bl. thuộc họ Orchidaceae và được sử dụng rộng rãi ở nhiều nước châu Á, bao gồm Đài Loan, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Trung Quốc và những nước khác, như một loại thuốc truyền thống để điều trị nhiều bệnh. hiện nay Thiên ma được trồng nhiều tại Tứ Xuyên, Vân Nam, Quý Châu và Sơn Tây ở Trung Quốc. Thiên ma được thu hoạch vào đầu mùa đông hoặc mùa xuân.

Gastrodiae Rhizoma được ghi lại trong nhiều tác phẩm kinh điển của y học cổ truyền Trung Quốc, bao gồm Thần Nông bản thảo kinh, Bản thảo cương mục… 

Thiên ma được xếp vào một trong các vị thuốc thuộc hàng thượng phẩm. Nó có tác dụng trẻ hóa, tăng cường sức khỏe, kéo dài tuổi thọ, không độc hại và có thể sử dụng lâu dài mà không gây hại. 

2. Tác dụng chữa bệnh của thiên ma theo y học cổ truyền

Trong đông y thiên ma – 天麻 có vị cay tính ấm, quy kinh can. Thiên ma là thuốc can kinh chữa phong có tác dụng bình can tức phong, trấn kinh trừ phong tà. Thường được sử dụng để điều trị cảm mạo phong hàn, đau đầu kinh niên, chân tay co quắp, sốt cao co giật và chứng trúng gió, khai khiếu thông đàm. Bên cạnh đó thiên ma cũng làm mạnh gân cơ, bổ khí bổ âm.

3. Tác dụng chữa bệnh của vị thuốc thiên ma theo y học hiện đại

Hoạt tính sinh học và các hợp chất hoạt tính của Gastrodiae Rhizoma là chủ đề nghiên cứu phổ biến của các nhà nghiên cứu trên toàn thế giới, mặc dù hầu hết các nghiên cứu chủ yếu đến từ Hàn Quốc, Đài Loan, Nhật Bản và Trung Quốc. Thiên ma là một loại thảo mộc truyền thống có nhiều hoạt tính sinh học và có thể hoạt động như một loại thuốc chống co giật, chống oxy hóa và chống trầm cảm

3.1. Tác dụng trên hệ thống thần kinh

Thiên ma là vị thuốc nổi tiếng đã được y học truyền thống sử dụng để điều trị các bệnh khác nhau bao gồm đau đầu, chóng mặt, động kinh, chứng hay quên và các rối loạn khác trong nhiều thế kỷ.

Gastrodin là một hoạt chất có trong thiên ma. Nó có một loạt các tác dụng có lợi đối với các bệnh thần kinh trung ương.  Gastrodin đã được nghiên cứu rộng rãi về các hoạt động sinh học của nó. Kết quả là, nhiều hoạt động dược lý đã được quy cho gastrodin, bao gồm an thần, thôi miên , chống chóng mặt, giảm đau, chống động kinh, thuốc chống trầm cảm, giải lo âu, cải thiện trí nhớ, chống lão hóa, giảm huyết áp, ngăn ngừa chứng hoại tử xương. Gastrodin thúc đẩy quá trình bài tiết yếu tố dưỡng thần kinh có nguồn gốc từ não, góp phần phục hồi chức năng thần kinh, bảo vệ tế bào thần kinh chống lại tổn thương.

Chiết xuất etanol của Thiên ma gây ra sự tăng sinh và biệt hóa tế bào thần kinh của tế bào gốc thần kinh, cho thấy lợi ích tiềm năng của nó đối với các liệu pháp dựa trên tế bào gốc thần kinh và tái tạo thần kinh trong các bệnh thoái hóa thần kinh khác nhau và chấn thương não

3.1.1 Tác dụng chống trầm cảm, điều trị các rối loạn tâm thần:

Tác dụng chống trầm cảm của Gastrodiae Rhizoma đã được chứng minh trong nhiều nghiên cứu. Hoạt động chống trầm cảm của nó liên quan đến khả năng điều chỉnh monoamines cũng như hoạt động chống oxy hóa, điều hòa GABAergic, điều tiết BDNF, bảo vệ thần kinh và hoạt động chống viêm.

  • Chiết xuất từ ​​nước của Gastrodiae Rhizoma, có chứa rượu 4-hydroxybenzyl và các hợp chất hoạt động 4-hyroxybenzaldehyde, cho thấy tác dụng giải lo âu.
  • Parishin C có trong thiên ma có thể cải thiện chứng rối loạn tâm thần giống như tâm thần phân liệt
  • Hơn nữa, tác dụng chống rối loạn tâm thần của Gastrodiae Rhizoma có thể là do nó kích hoạt thụ thể 5-HT

3.1.2. Tác dụng cải thiện trí nhớ và nhận thức

Tác dụng của Gastrodiae Rhizoma trên hệ thống serotonergic, dopaminergic và GABAergic có thể giải thích cách nó có thể cải thiện chức năng nhận thức. Thiên ma có thể là một phương pháp điều trị tiềm năng cho bệnh Alzheimer.

3.2. Chất chống oxy hóa mạnh

Một số hoạt chất như vanillyl alcohol, vanillin và p-hydroxybenzyl alcohol có trong thiên ma được chứng minh có tác dụng loại bỏ các gốc tự do.

3.3. Tác dụng chống lại các bệnh lý tim mạch

Gastrodiae Rhizoma có thể là một loại thuốc phòng ngừa hoặc điều trị cho chứng xơ vữa động mạch và bệnh đột quỵ do thiếu máu cục bộ liên quan.

  • 4-hydroxybenzyl và gastrodin làm giảm đáng kể thể tích nhồi máu và phù nề, đồng thời thúc đẩy phục hồi chức năng
  • các hợp chất phenolic từ Gastrodiae Rhizoma ức chế sự kết tập tiểu cầu, làm giảm đáng kể sự gia tăng yếu tố hoại tử khối u (TNF) -α
  • Gastrodiae Rhizoma được sử dụng để điều trị tăng huyết áp, đau đầu, đau nửa đầu, chóng mặt, v.v. Tác dụng thư giãn của chiết xuất nước và các hợp chất phenolic của Gastrodiae đã được chứng minh trong một số nghiên cứu (Hayashi và cộng sự, 2002; Teong và cộng sự, 2011) . Sự ức chế co cơ trơn có thể cung cấp bằng chứng về tác dụng ức chế của Gastrodiae Rhizoma đối với tăng huyết áp, đau đầu và các bệnh tim mạch-não-mạch liên quan.

3.4. Tác dụng chống viêm:

Hoạt động chống viêm của Gastrodiae Rhizoma được cho là do nó ức chế cả hoạt động của cyclooxygenase (COX) và stress oxy hóa.

Chiết xuất ethanol của thiên ma có tác dụng chống tạo mạch, chống viêm và giảm đau, ức chế sản xuất NO

3.5. Một số tác dụng khác của thiên ma

Trong nhiều thế kỷ, thiên ma đã được sử dụng để điều trị co giật, suy nhược thần kinh, đau đầu, thiếu máu cục bộ, chóng mặt, sa sút trí tuệ và liệt nửa người. Ngoài ra nhiều nghiên cứu mới đây cho thấy thiên ma có 1 số tác dụng khác như:

  • tác dụng chống vi rút sốt xuất huyết 
  • chống ung thư 
  • hoạt động chống hen suyễn. 
  • Ngoài ra, nó còn được chứng minh là cải thiện tình trạng kháng insulin.
  • polysaccharide PGEB-3H từ Rhizoma gastrodiae và phát hiện ra rằng nó có hoạt tính giảm lipid máu

4. Một số lưu ý khi dùng thiên ma

Liều dùng của thiên ma trong các bài thuốc dao động từ 3-10g.

Huyết hư không kèm kinh phong thì nên thận trọng khi sử dụng.

Ngoài dùng làm thuốc thiên ma có thể dùng trong chế biến món ăn như 

  • canh đầu cá hầm thiên ma trị đau đầu
  • gà hầm thiên ma trị đau đầu

Thiên ma là thượng phẩm có thể dùng lâu dài mà không hại tuy nhiên thiên ma vẫn là một vị thuốc. Trước khi sử dụng bạn vẫn nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa.

BS Uông Mai

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *